سگ‌ها حیواناتی با نژادهای مختلف هستند که این روزها تعداد زیادی از آنها یا در خانه، همراه با ما یا در شهر و طبیعت زندگی می‌کنند. نژادهای مختلف سگ، خصوصیات فیزیکی و رفتاری مختص به خود را دارند؛ یکی از رفتارهای سگ‌ها که گاهی باعث ترس، اضطراب و حتی آسیب دیدن انسان‌ها و سایر حیوانات می‌شود، گاز گرفتن است. این کار می‌تواند طیف وسیعی از آسیب‌ها، از ایجاد خراش‌های سطحی تا صدمات جدی‌تر را به دنبال داشته‌باشد.
در واقع یکی از دلایلی که طرفداران محیط زیست به کنترل جمعیت سگ‌های خیابانی تاکید می‌کنند، آسیبی است که این حیوانات ممکن است به انسان‌ها و گونه‌های دیگر جانوری در طبیعت وارد کنند. در بسیاری از کشورها با عقیم‌سازی و واکسیناسیون سگ‌ها این اقدامات انجام می‌شود که در مطلب دیگری به صورت دقیق‌تر به این موضوع خواهیم پرداخت؛ اما بحث مهمی که باید در مورد آن بیشتر بدانیم این است که اگر زمانی دچار گاز گرفتگی توسط سگ‌ها شدیم چه اقداماتی باید انجام دهیم.
چرا سگ‌ها گاز می‌گیرند؟
گاز گرفتن یک واکنش غریزی در سگ‌هاست که می‌تواند دلایل مختلفی داشته‌باشد. سگ‌ها از همان هفته‌های اول که به دنیا می‌آیند گاز گرفتن را شروع می‌کنند که اگر در خانه از این دوستان پشمالو نگهداری می‌کنیم باید به آنها آموزش دهیم که این کار را به عنوان بازی و شیطنت انجام ندهند. اگر جلوی این عادت سگ‌ها گرفته‌نشود در بزرگسالی ممکن است به سایرین آسیب بزنند.
به صورت کلی سگ‌ها زمانی که احساس خطر می‌کنند و می‌ترسند، مضطرب هستند یا غافلگیر می‌شوند، گاز می‌گیرند. یکی دیگر از دلایلی که باعث گاز گرفتن سگ‌ها می‌شود، درد و بیماری است؛ سگ‌ها زمانی که دردی در بدن خود احساس می‌کنند ممکن است در واکنش به تماس بدنی گاز بگیرند.
عوارض گاز گرفتن سگ هار
اگر روزی سگی ما را گاز گرفت، باید بین سگ‌های خانگی و خیابانی تفاوت قائل شویم. به صورت کلی گاز گرفتن سگ‌ها خطرناک است زیرا باکتری‌ها و میکروب‌های زیادی ممکن است از طریق دندان‌ها و بزاق دهان سگ‌ها به بدن ما وارد شود. باکتری‌هایی مانند پاستورلا، استافیلوکوک و استرپتوکوک از جمله مواردی هستند که از طریق گاز گرفتگی سگ‌ها انتقال می‌یابند. این آلودگی‌ها می‌تواند عفونت‌های مختلفی در بدن انسان و حیوانات دیگر ایجاد کرده و به بافت قسمت‌های مختلف بدن آسیب وارد کند. اگر سگ واکسینه شده‌باشد، احتمال بروز برخی بیماری‌ها کاهش پیدا می‌کند اما اگر سگ خیابانی یا واکسن نزده ما را گاز بگیرد، علاوه بر عفونت‌ها رایج، بیماری هاری یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که سلامت ما را تهدید می‌کند.
هاری یک بیماری ویروسی است که سیستم عصبی مرکزی پستاندارن را درگیر کرده و می‌تواند به مغز آسیب زده و حتی باعث مرگ شود. این بیماری علاوه بر سگ‌ها می‌تواند به وسیله گاز گرفتن گربه‌ها، راکون‌ها، خفاش‌ها و حیوانات دیگر هم منتقل شود، اما برای بسیاری از ما احتمالا سگ‌ها پرریسک‌ترین گزینه محسوب می‌شوند.
زمانی که این بیماری انسان را درگیر می‌کند، فرد علائمی مانند تب، ضعف عضلانی، گزگز اندام‌ها و سوزش در محل گزیدگی را تجربه خواهد کرد. نوعی از هاری ممکن است برای برخی افراد بی‌خوابی، اضطراب، توهم و تحریک‌پذیری را ایجاد کند و نوع دیگر این بیماری می‌تواند به آرامی افراد را فلج کرده و از بین ببرد. ویروس هاری یک دوره کمون دارد که ممکن است بین 4 تا 12 هفته زمان ببرد تا عوارض بیماری در فرد بروز کند.
اقدامات لازم پس از گاز گرفتن سگ
درست است که بسیاری از ما ممکن است فکر کنیم احتمال کمی وجود دارد که توسط سگی آسیب ببینیم، اما کنترل کردن خطر گاز گرفتن توسط سگ‌ها انقدر اهمیت دارد که برای هر موقعیتی آمادگی داشته‌باشیم. اقداماتی که بعد از گاز گرفتگی سگ باید انجام دهیم را می‌توان به صورت زیر توضیح داد:
- شست و شوی زخم: یکی از قدم‌های مهم و ابتدایی، شستن زخم است. برای این کار باید از آب گرم و صابون ملایم بدون عطر استفاده کنیم و اجازه بدهیم چند دقیقه‌ای آب روی زخم جاری شود.
- فشار دادن زخم: در قدم بعدی می‌توانیم از یک پارچه تمیز استفاده کنیم و کمی به زخم فشار وارد کنیم؛ این کار باعث می‌شود خونریزی زخم محدود شده و یا متوقف شود.
- استفاده الکل و پانسمان استریل: برای ضدعفونی کردن زخم می‌توان از الکل استفاده کرد و پس از آن زخم را با پانسمان استریل بست. این پانسمان براساس میزان خونریزی باید مرتب عوض شود.
- استفاده از پماد آنتی‌بیوتیک: اگر گاز گرفتگی باعث باز شدن پوست و زخم عمیق نشده ممکن است نیاز به پانسمان نباشد، اما به این حال باز هم بهتر است از پمادهای آنتی‌بیوتیک استفاده کنیم.
- مراجعه به پزشک: مهم‌ترین کاری که باید پس از گاز گرفتن سگ انجام دهیم، مراجعه به پزشک است. معمولا زخم ایجاد شده به مرور دچار تورم، التهاب، قرمزی و گرما می‌شود و ممکن است فرد پس از مدتی تب کند. پزشک زخم را بررسی کرده، در صورت نیاز بخیه می‌زند و داروهای مورد نیاز برای جلوگیری از عفونت را تجویز می‌کند. واکسن کزاز و هاری از مهم ترین داروهایی هستند که بعد از حمله سگ تزریق می‌شوند.
اگر بعد از گاز گرفتن سگ واکسن نزنیم چه می‌شود؟
برخی افراد ممکن است به گاز گرفته شدن توسط سگ‌ها با دیدی ساده‌انگارانه نگاه کنند و مراجعه به پزشک را جدی نگیرند. تاخیر یا عدم دریافت واکسن‌های مورد نیاز، به ویژه واکسن هاری خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. بهتر است اگر در اثر گاز گرفتن سگ آسیب دیدیم همان ساعات اولیه، نهایت ظرف 24 ساعت اول برای دریافت واکسن‌هایی که پزشک تجویز کرده به مراکز درمانی مراجعه کنیم.
هنگام حمله سگ چه کنیم؟
بهتر است برخی نشانه‌ها را بشناسیم تا در صورت بروز حادثه حمله سگ آسیب کمتری ببینیم. بهتر است سگ‌های محل زندگی خودمان را بشناسیم چون طبق آمار به دست آمده درصد زیادی از حمله‌ها به وسیله سگ‌های آشنا اتفاق می‌افتد. آشنایی با زبان بدن سگ‌ها هم از جمله مواردی است که باید با آن آشنایی داشته‌باشیم. معمولا زمانی که سگ‌ها در حال خرناس کشیدن هستند، گوش‌هایشان به سمت عقب کشیده شده و سر و گردنشان در یک راستا قرار گرفته‌است، آماده حمله کردن هستند.
بهتر است سعی کنیم با سگ ارتباط چشمی برقرار نکنیم تا احساس خطر و تهدید نکند. اگر احساس کردیم سگ ممکن است به ما حمله کند، نباید فرار کنیم، فرار کردن حس تعقیب و گریز را در سگ ایجاد می‌کند و باعث می‌شود بیشتر به سمت ما حرکت کند. اگر دسترسی به چوب یا ماده غذایی داشتیم می‌توانیم آن را پشت سر سگ پرتاب کنیم تا رویش را برگرداند و به ما فرصت دور شدن دهد.
با تمام این تفاسیر ممکن است سگ به ما حمله کند؛ در این صورت بهتر است سعی کنیم با دست از سر، گردن و صورتمان محافظت کنیم. اگر کیف، سنگ، چوب یا هر وسیله دیگری در نزدیکی ما هست می‌توانیم برای مراقبت بیشتر از خودمان و همچنین ایجاد فاصله بین خودمان و سگ از آن استفاده کنیم. پوشاندن صورت سگ به وسیله کت یا پیراهن هم می‌تواند تماس او با ما را کاهش دهد. ضربه زدن به شکم، گوش و چشم سگ هم می‌تواند او را تا رسیدن کمک، از ما دور کند.
