سگ‌ها را می‌توان یکی از مهربان‌ترین، شیرین‌ترین و بازیگوش‌ترین حیواناتی دانست که این روزها کنار ما زندگی می‌کنند. در کنار تمام خصوصیات خوبی که این پشمالوها دارند، ممکن است عادات مخربی هم داشته باشند که از جمله آنها می‌توان به گاز گرفتن اشاره کرد. واقعیت این است که تمامی سگ‌ها، اعم از کوچک و بزرگ، می‌توانند گاز بگیرند و چندان نمی‌توانید به نژاد و جثه آنها اعتماد کنید.
از طرف دیگر برخی افراد فکر می‌کنند که گاز گرفتن تنها مخصوص سگ‌های خیابانی و بی‌سرپرست است در حالی که تحقیقات و آمار منتشر شده نشان می‌دهد که تعداد زیادی از مواردی گاز گرفتگی سگ‌ها، متعلق به سگ‌هایی است که در خانه نگهداری می‌شوند. اما این موضوع نباید باعث حس ناامنی و ترس در شما شود، سگ‌ها معمولا همیشه و بی‌دلیل گاز نمی‌گیرند و می‌توان با تربیت درست و شناخت کافی از شخصیت آنها، این کار را در آنها کنترل کرد. در ادامه این مطلب در مورد گاز گرفتن سگ خانگی و اقدامات لازم در مورد این اتفاق صحبت می‌کنیم.
چرا سگ گاز می‌گیرد؟
سگ‌ها حیوانات کنجکاوی هستند و از کودکی دلشان می‌خواهد محیط اطرافشان را کشف کنند. گاز گرفتن و بردن وسایل به سمت دهانشان باعث می‌شود که محیط و اجسام اطرافشان را لمس و تجربه کنند. در سنین پایین این کار برای توله سگ‌ها تا حدی طبیعی است اما اگر این عادت اصلاح نشود، در بزرگسالی باعث خرابکاری سگ می‌شود. به صورت کلی، سگ‌ها بی‌دلیل گاز نمی‌گیرند و حتی معمولا پیش از گاز گرفتن علائمی مانند غرغر کردن، پارس کردن و خارج کردن هوا از دهان و بینی‌شان نشان می‌دهند؛ اما در بسیاری از مواقع ما به این نشانه‌ها توجهی نمی‌کنیم. دلایل مختلفی وجود دارد که باعث می‌شود سگ‌ها در ارتباطشان از دندان‌هایشان استفاده کنند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
ترس: بیشترین رفتارهای پرخاشگرانه سگ‌ها، ریشه در ترس آنها دارد. سگ‌ها ممکن است از نزدیک شدن شخص یا جسمی به خودشان و یا وارد شدن به فضای غریبه و ناآشنایی بترسند و رفتارهای پرخاشگرانه همراه با گاز گرفتن نشان دهند. سگ‌ها برای دور نگه داشتن هر چیزی که بتواند آنها را نگران کند، گاز می‌گیرند.
بهت و سردرگمی: یکی از مواردی که باعث می‌شود سگ‌ها رفتارهایی مانند گاز گرفتن نشان دهند، بهت و سردرگمی است. این اتفاق به ویژه در طول خواب برای بسیاری از سگ‌ها پیش می‌آید. به همین دلیل بهتر است زمانی که سگ خواب است، بدون فکر به او دست نزنید و به کودکان خود هم بیاموزید که کنار سگ‌هایی که خواب هستند نروند و آنها را بیدار نکنند. برخی سگ‌ها زمانی که از خواب بیدار می‌شوند، گیج و مبهوت به نظر می‌آیند و همین باعث می‌شود واکنش بیشتری نشان دهند که این امر باعث تعجب و ترس انسان‌ها می‌شود. از طرف دیگر، سگ‌هایی که سن بیشتری دارند و بینایی و شنوایی‌شان دچار اختلال شده‌است، به دلیل ناتوانی در شناسایی برخی محرک‌ها، پرخاشگرتر می‌شوند و ممکن است گاز بگیرند.
حفاظت و نگهبانی: گاز گرفتن برای نگهداری و محافظت از چیزهای باارزشی که سگ‌ها در زندگی خود دارند، یک رفتار و واکنش غریزی است. برخی از نژادهای سگ‌ها که بیشتر این روحیه را دارند، برای نگهبانی تربیت می‌شوند و زمانی که احساس می‌کنند غریبه‌ای به سمت خانه، افراد و اجسام مورد علاقه آنها می‌آید، واکنش نشان می‌دهند. پشمالوهای داخل خانه هم از وسایل و افراد مورد علاقه‌شان مراقبت می‌کنند و ممکن است از ترس از دست دادن آنها، به گاز گرفتن روی بیاورند.
درد و بیماری: بیماری و جراحت می‌تواند برای سگ‌ها همراه با درد و استرس زیادی باشد و ممکن است حیوان در برابر این مسائل واکنش نشان داده و گاز بگیرد؛ حتی صبورترین سگ‌ها هم در برابر آسیب و بیماری کم طاقت می‌شوند و پرخاشگر می‌شوند. اگر سگتان مریض یا مجروح شده و نیاز هست که او را خودتان جابه‌جا کنید، در زمان دست زدن به حیوان، این موضوع را در نظر بگیرید.
هاری: یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌هایی که ممکن است سگ‌ها به آن دچار شده و آن را انتفال دهند، هاری است. در بسیاری از کشورها، گاز گرفتن سگ خیابانی یکی از مهم‌ترین دلایل ابتلا به بیماری هاری در بین انسان‌ها و حیوان‌های دیگر است؛ البته که این بیماری ممکن است به وسیله حیوانات دیگری مانند گربه، گرگ، شغال، راسو، موش خرما و خرس هم منتقل شود. علائم هاری سگ را می‌توان به صورت ترس، ریزش بزاق از دهان، گیج بودن و تلوتلو خوردن مطرح کرد که می‌تواند کمک کند تا با دیدن چنین سگی در طبیعت یا خیابان از او دوری کنید.
بازی کردن: یکی از رایج‌ترین و در عین حال غیرمنتظره‌ترین مواقعی که سگ‌ها ممکن است گاز بگیرند، در طول بازی کردن است. همانطور که گفتیم، گاز گرفتن و به دهان بردن اجسام برای سگ‌ها یکی از راه‌های کشف و شناخت محیط اطراف و نوعی از تعامل است؛ هرچند که ممکن است چندان برای ما خوشایند نباشد.
اقدامات لازم بعد از گاز گرفتن سگ خانگی
تمام دلایلی که تا به اینجا عنوان شده‌اند، یا دلایل دیگری که می‌تواند برای هر سگ می‌تواند منحصربفرد باشد، ممکن است باعث شود پشمالوی خانه شما، قدرت دندان‌هایش را به رخ بکشد. معمولا زمانی که سگ با دندان‌های جلویی خود گاز می‌گیرد، عمق و جراحت بیشتری به جا می‌گذارد و وقتی این کار را با دندان‌های عقبی انجام می‌دهد، آسیب در حد خراش‌های پوستی است. زمانی که زخم عمیق است ممکن است به بخیه یا استفاده از آنتی‌بیوتیک نیاز باشد، به همین دلیل نیاز است که به پزشک مراجعه کنید. اگر دچار آسیب شدیدی در این مورد شدید، لازم است که کار را انجام دهید:
- زخم را بشویید. برای این کار از صابون ملایم و بدون عطر استفاده کنید و زخم را بین 5 تا 10 دقیقه زیر آب بگیرید.
- یک پارچه تمیز را روی زخم فشار دهید و سعی کنید خونریزی را کنترل کنید.
- زخم را با یک باند و گاز استریل ببندید.
- در همان ساعات ابتدایی به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص پزشک را جدی بگیرید و توصیه‌ها را انجام دهید. معمولا نیاز است که پانسمان زخم در ابتدا، روزی چندبار عوض شود و یا از پمادها و داروهای مخصوص برای کنترل درد، التهاب و عفونت استفاده کنید. علائم خود را در طول چند روز اول رصد کنید و هرگونه تغییر مانند افزایش درد و التهاب و یا تب کردن را جدی بگیرید.
گاز گرفتن سگ خانگی نیاز به واکسن دارد؟
پیش از این اشاره کردیم که بیماری هاری به وسیله سگ‌ها به انسان‌ها و دیگر حیوانات منتقل می‌شود اما زمانی که دوره واکسیناسیون سگ به طور کامل طی شده باشد، این انتقال صورت نمی‌گیرد. اگر سگ غریبه‌ای شما را گاز گرفت که از واکسینه بودن او اطمینان نداشتید، حتما لازم است که واکسن‌هایی چون هاری و کزاز را تزریق کنید، اما اگر سگ خودتان این کار را کرد و واکسن‌هایش را به موقع تزریق کرده، پزشک باید براساس نوع و میزان جراحت تصمیم بگیرد، به ویژه اگر دندان حیوان پوست را پاره کرده و زخمی عمیق همراه با خونریزی ایجاد کرده باشد.
متوقف کردن عادت گاز گرفتن در سگ
قبل از این که در مورد کارهایی که می‌توانید برای کنترل گاز گرفتن سگتان انجام دهید، صحبت کنیم، لازم است بدانید که سگ‌ها هم مانند انسان‌ها شخصیت‌های منحصربفردی دارند و ممکن است در شرایط مختلف، واکنش‌های متفاوتی نشان دهند. برخی سگ‌ها ممکن است در محیط‌هایی احساس راحتی کنند که تحمل آن محیط برای سگ دیگری بسیار سخت یا نشدنی باشد یا بعضی سگ‌ها با افرادی ارتباط برقرار کنند که برای سگ شما چندان دلچسب نباشد. به همین دلیل باید به رفتار، عادات و شخصیت سگ خودتان دقت کنید و به خوبی او را بشناسید. اقدامات دیگری هست که کمک می‌کند بتوانید گاز گرفتن سگ را کنترل کنید:
- سگ را برای طولانی مدت در موقعیت‌های استرس‌زا قرار ندهید. براساس سن، شرایط جسمی و روانی و توان سگ، ممکن است میزان اضطراب او متفاوت باشد؛ به همین دلیل لازم است که رفتارهار سگ را در شرایط مختلف بررسی کنید و در نظر بگیرید.
- جلوگیری از گاز گرفتن را از سنین کم آغاز کنید.
- اگر با سگ بازی می‌کنید، از همان سن پایین به سگ اجازه ندهید که حتی در بازی هم شما را گاز بگیرد.
- اگر در طول بازی، سگ شما را گاز گرفت، سریع با صدای بلند و اغراق‌شده، عکس‌العمل نشان دهید و بازی را تمام کنید. اجازه دهید که سگ متوجه شود که درد می‌کشید.
- زمانی که سگ غرغر می‌کند یا دندان نشان می‌دهد، سگ را تنبیه نکنید. این نشانه‌ها از جمله علائمی هستند که سگ با استفاده از آنها، پیش از گاز گرفتن، هشدار می‌دهد. زمانی که سگ را برای این کار تنبیه می‌کنید، سگ هشدار دادن را از اقدامات خودش حذف می‌کند و ممکن است بی‌محابا گاز بگیرد.
- برای تربیت سگ صبور باشید.
تربیت سگ‌ها کار چندان راحتی نیست و نیاز به آموزش و برنامه‌ریزی دارد. منابع مختلفی وجود دارد که می‌توانید برای بالا بردن اطلاعات خود از آنها استفاده کنید اما در کنار آن، کمک گرفتن از یک مربی ماهر، کار را برای شما آسان‌تر می‌کند. مربی به شما کمک می‌کند احساس و رفتار حیوان را درک کنید، با موقعیت‌هایی که سگ را دچار ترس و اضطراب می‌کند آشنا شوید و بتوانید رفتار سگ را اصلاح کنید. درباره رفتارهای پشمالوی خانه می‌توانید با دامپزشک هم صحبت کنید و بهترین روش برخورد با حیوان را بیاموزید.
منابع: avma | akc | clevelandclinic
