در این مطلب از یکی از مشکلات بسیار رایج در گربه‌ها یعنی پرکاری تیروئید در گربه‌ها صحبت می‌کنیم و سعی می‌کنیم شما را با این مشکل و راه‌های درمان آن آشنا کنیم. برای نوشتن این مقاله از نظرات کارشناسان و دامپزشکان مطرح دنیا از جمله جامعه (VCA) استفاده کرده‌ایم تا بتوانیم با نگاهی علمی و به‌روز راه‌حل‌هایی را برای درمان پرکاری تیروئید در گربه‌ها ارائه کنیم.
پرکاری تیروئید گربه چیست؟
گربه‌ها دارای دو غده تیروئید در گردن هستند که در تنظیم سرعت متابولیسم بدن حیاتی هستند. پرکاری تیروئید با تولید بیش از حد هورمون تیروئید و متعاقب آن افزایش متابولیسم مشخص می‌شود. اگرچه غده تیروئید در پرکاری تیروئید بزرگ می‌شود اما معمولا یک تغییر خوش‌خیم یا غیربدخیم است. کمتر از 2 درصد موارد پرکاری تیروئید در گربه‌ها شامل تومورهای بدخیم غده تیروئید است. اما بسیاری از اندام‌های گربه تحت تأثیر پرکاری تیروئید هستند، به ویژه قلب.
کدام گربه‌ها بیشتر در معرض ابتلا به پرکاری تیروئید هستند؟
گربه‌های مسن بیشتر در معرض خطر ابتلا به پرکاری تیروئید هستند. میانگین سنی گربه‌های مبتلا به پرکاری تیروئید تقریباً 12 سال است و تنها حدود 5 درصد مبتلای به این بیماری را گربه‌های زیر 10 سال تشکیل می‌دهند. هیچ نژادی از گربه در معرض خطر بیشتری قرار ندارد، اگرچه به نظر می‌رسد نژادهای مو کوتاه سیامی، برمه‌ای، پرشین، تونکینزی و بریتانیایی در مقایسه با سایر نژادها بیشتر می‌توانند در برابر پرکاری تیروئید مقاوت کنند.
علائم پرکاری تیروئید گربه چیست؟
شایع‌ترین علامت بالینی پرکاری تیروئید کاهش وزن به دلیل افزایش سرعت متابولیسم علیرغم افزایش اشتهای گربه است. گربه‌های مبتلا به این بیماری اغلب بی‌قرار هستند و ممکن است بداخلاق یا تهاجمی شوند. این بیماری ممکن است مصرف آب و ادرار را افزایش داده باشد. همچنین برای گربه‌هایی که تیروئید پرکار دارند، افزایش صدا به ویژه در شب، رایج است. همچنین آنها ممکن است دچار استفراغ دوره‌ای یا اسهال شوند و خز آنها ممکن است نامرتب به نظر برسد. اما در برخی از گربه‌ها با پیشرفت بیماری، بی‌اشتهایی ایجاد می‌شود.
پرکاری تیروئید گربه عوارضی به همراه دارد از از جمله فشار خون بالا و یک بیماری قلبی به نام کاردیومیوپاتی تیروتوکسیک. فشار خون بالا به دلیل افزایش فشار پمپاژ و ضربان قلب بالا که در پرکاری تیروئید رخ می‌دهد، ایجاد می‌شود. حدود 25 درصد از گربه‌های مبتلا به پرکاری تیروئید دچار پرفشاری خون می‌شوند. در برخی از این گربه‌ها، فشار خون می‌تواند به حدی افزایش یابد که خونریزی شبکیه یا جداشدگی شبکیه رخ دهد و منجر به کوری ناگهانی شود. همچنین پرکاری تیروئید درمان‌نشده می‌تواند به دلیل اثرات مخرب فشار خون بالا بر کلیه‌ها باعث بیماری کلیوی شود.
پرکاری تیروئید گربه چطور تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص پرکاری تیروئید گربه به طور کلی ساده است. مرحله اول تعیین سطح خون یکی از هورمون‌های تیروئید به نام تام تیروکسین (TT4) است. معمولاً سطح TT4 به قدری بالا است که هیچ سؤالی در مورد تشخیص پرکاری تیروئید گربه وجود ندارد.
پرکاری تیروئید گربه چطور درمان می‌شود؟
از آنجایی که کمتر از ۲ درصد از گربه‌های مبتلا به پرکاری تیروئید دارای رشد سرطانی غده تیروئید هستند، درمان این بیماری معمولاً بسیار موفقیت‌آمیز است. دامپزشک شما ممکن است قبل از تصمیم‌گیری در مورد شکل درمان، چندین آزمایش انجام دهد از جمله آزمایش خون، آزمایش ادرار، رادیوگرافی قفسه سینه (اشعه ایکس)، نوار قلب و اندازه‌گیری فشار خون. این آزمایشات برای ارزیابی سلامت کلی گربه شما و پیش‌بینی احتمال عوارض با پروتکل درمانی انتخابی مورد نیاز است.
همچنین ممکن است سونوگرافی قلب گربه (به نام اکوکاردیوگرافی) بر اساس وضعیت گربه شما توصیه شود، به خصوص اگر نگرانی در مورد کاردیومیوپاتی وجود داشته باشد. همچنین ممکن است برای تایید تشخیص و تعیین اندازه اندام قبل از جراحی یا ید رادیواکتیو، اسکن تیروئید توصیه شود.
چندین گزینه درمانی برای پرکاری تیروئید گربه وجود دارد که دامپزشک شما بر اساس شرایط جسمانی پشمالو، بهترین انتخاب را خواهد کرد. معمولا بنا به پیشرفت بیماری دامپزشک یکی از این روش‌های درمان را انتخاب خواهد کرد:
- داروی خوراکی: تجویز مادام‌العمر «متیمازول» می‌تواند اثرات تیروئید پرکار گربه را کنترل کند. چند هفته طول می‌کشد تا متیمازول سطح هورمون تیروئید را به حالت عادی بازگرداند. اما مصرف متیمازول ممکن است عوارض جانبی مانند استفراغ، بی‌حالی، بی‌اشتهایی، تب، آسیب کبدی، کم خونی و کاهش گلبول‌های سفید خون را به همراه داشته باشد.
در برخی موارد، کاهش پلاکت‌های خون (ترومبوسیتوپنی) نیز ممکن است رخ دهد. از آنجایی که پلاکت‌ها برای لخته شدن خون ضروری هستند، ترومبوسیتوپنی ممکن است منجر به مشکلاتیی جدی شود. به دلیل این خطرات عوارض جانبی نادر اما جدی، گربه شما باید با انجام آزمایش‌های ساده خون هر سه تا شش ماه در هنگام استفاده از این دارو، تحت نظارت دقیق دامپزشک قرار گیرد.
متیمازول به جای تخریب بافت غیرطبیعی تیروئید، تولید هورمون تیروئید اضافی را مسدود می‌کند، بنابراین دارو باید تا پایان عمر گربه داده شود. این درمان برای گربه‌هایی که به دلیل مشکلات سلامتی دیگر در معرض خطر جراحی بیشتری قرار دارند، مناسب است. دوز مورد نیاز متیمازول می‌تواند در طول زمان تغییر کند، بنابراین نظارت بر سطح تیروئید در حیوانات تحت درمان هر 3 تا 6 ماه یکبار پس از پایدار شدن وضعیت آنها توصیه می‌شود.
- ید رادیواکتیو: درمان با ید رادیواکتیو یک روش بسیار موثر برای درمان پرکاری تیروئید گربه است. وقتی ید رادیواکتیو تزریق می‌شود، بافت غیرطبیعی تیروئید را بدون به خطر انداختن سایر اندام‌ها از بین می‌برد. این درمان نیازی به بیهوشی ندارد و نیاز به مصرف روزانه دارو را برطرف می‌کند. اما این روش درمان معمولاً به یک یا دو هفته بستری شدن در دامپزشکی برای انجام پرتودرمانی نیاز دارد.
- تغذیه با نسخه: تغذیه با رژیم غذایی محدود با ید می‌تواند علائم بالینی را برطرف کرده و غلظت هورمون تیروئید را کاهش دهد. البته این یک رژیم غذایی بدون ید نیست، بلکه یک رژیم غذایی با محتوای ید کنترل شده 0.2ppm – یعنی حداقل مقدار است. برای اینکه این رژیم غذایی نسخه‌ای کار کند، باید کاملا به آن پایبند باشید و از دادن سایر خوراکی‌ها خودداری کنید.
- عمل جراحی: برداشتن غده تیروئید آسیب دیده ممکن است بسیار موثر باشد. از آنجایی که گربه‌های دارای پرکاری تیروئید معمولاً بیش از هشت سال سن دارند، درجاتی از خطر برای جراحی وجود دارد. با این حال، اگر گربه شما سالم باشد و آزمایش‌های تشخیصی و درمان اولیه هیچ بیماری زمینه‌ای را نشان نداده باشند، خطر حداقل است. اگر بیماری هر دو لوب غده تیروئید را درگیر کند، بسته به انتخاب جراح، ممکن است به دو عمل جراحی نیاز باشد. در بسیاری از گربه‌ها، تنها یک لوب تیروئید غیرطبیعی است، بنابراین تنها یک عمل جراحی لازم است.
برخی از گربه‌های پرکاری تیروئید دارای سلول‌های تیروئیدی در مکان‌های غیرطبیعی به نام بافت تیروئید نابجا (بافت تیروئید زیر زبان، پایین‌تر از گردن) هستند و ممکن است پس از جراحی همچنان پرکاری تیروئید باقی بماند. بهتر است قبل از جراحی اسکن هسته‌ای انجام شود تا احتمال بافت تیروئید نابجا رد شود. اگر جراحی روش درمانی انتخاب شده باشد، داروی ضد تیروئید متیمازول ممکن است چند هفته قبل از عمل تجویز شود. در طول این مدت احتمالا گربه شما وزن اضافه می‌کند و فشار خون و ضربان قلب او باید عادی شود. گربه شما ممکن است یک تا دو شب پس از جراحی در بیمارستان بستری شود و باید پس از بازگشت به خانه شروع به غذا خوردن و رفتار عادی کند.
اگر هر دو غده تیروئید نیاز به برداشتن داشته باشند، خطر ابتلا به هیپوکلسمی (سطح پایین کلسیم خون) پس از جراحی وجود دارد. این به این دلیل است که غدد پاراتیروئید (مسئول تعادل کلسیم در بدن) در نزدیکی غده تیروئید قرار دارند و ممکن است در طی جراحی آسیب ببینند یا به طور تصادفی برداشته شوند. هیپوکلسمی می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد و در صورت بروز ممکن است پس از عمل به داروهای کوتاه مدت یا طولانی مدت نیاز داشته باشد.
دقت داشته باشید که از آنجایی که شرایط جسمانی هر گربه با گربه دیگر متفاوت است، ممکن است روشی که برای یک گربه موثر باشد، برای گربه دیگر کارساز و مناسب نباشد.
آیا پرکاری تیروئید گربه بعد از درمان دوباره می‌تواند عود کند؟
عود پرکاری تیروئید گربه پس از درمان نادر است اما در برخی از گربه‌ها امکان پذیر است.مثلا اگر سلول‌های غیرطبیعی در طول عمل جراحی از بین بروند یا سلول‌های غیرطبیعی جدید ایجاد شوند ممکن است بیماری دوباره برگردد یا اگر دوز متیمازول قطع شود، پرکاری تیروئید دوباره باز می‌گردد.
اما به طور کلی باید بگوییم که زیاد نگرانی این بیماری نباشید نتایج پس از اکثر درمان‌های پرکاری تیروئید گربه معمولاً عالی است و بیشتر گربه‌ها شانس بسیار خوبی برای بازگشت به وضعیت طبیعی سلامت دارند.
آیا می‌توان از پرکاری تیروئید گربه پیشگیری کرد؟
در حال حاضر اقدامات پیشگیرانه شناخته شده‌ای برای پرکاری تیروئید گربه معرفی نشده است اما تشخیص زودهنگام این بیماری، مشکلات ثانویه را کاهش می‌دهد. فراموش نکنید همه گربه‌های میانسال و مسن باید هر شش ماه یکبار توسط دامپزشک معاینه فیزیکی کامل شوند. همچنین آزمایش خون و ادرار سالیانه در همه گربه‌های هفت ساله و بالاتر برای تشخیص پرکاری تیروئید قبل از بروز آسیب‌های بالقوه غیرقابل برگشت مهم است.
امیدواریم به خواندن این مطلب توانسته باشیم نگرانی‌های شما درباره پرکاری تیروئید گربه پشمالوی‌تان را رفع کرده باشیم. اگر تجربه مشابهی از این بیماری دارید در بخش نظرات با مخاطبان ما به اشتراک بگذارید.
