بیماری‌ها و مشکلات مختلفی گربه‌ها را مانند هر موجود زنده دیگری تهدید می‌کنند که یکی از مهم‌ترین آنها هاری است. هاری یک بیماری ویروسی و بین بسیاری ازحیوانات گوشتخوار شایع است. این بیماری کشنده و بسیار خطرناک است و می‌تواند به انسان هم انتقال پیدا کند. زمانی که ویروس هاری به بدن وارد می‌شود، به مرور سیستم عصبی مرکزی را درگیر می‌کند و باعث فلج عضلات و اندام‌ها به ویژه دستگاه تنفسی شده و در نهایت به مرگ منجر می‌شود.
این بیماری از حدود سی قرن پیش وجود داشته و هنوز هم سالانه حیوانات فراوان و هزاران نفر از انسان‌ها را از بین می‌برد. در کشورهای در حال توسعه در آسیا و آفریقا تعداد بیشتری از مبتلایان به این بیماری گزارش شده‌اند که نزدیک به نیمی از آنها کودکان و نوجوانان زیر 15 سال هستند. از آنجایی که این روزها بسیاری از ما در کنار حیواناتی مثل گربه‌ها زندگی می‌کنیم بهتر است علائم این بیماری را در آنها و در خودمان بشناسیم و بدانیم که چطور می‌توان از ابتلا به این ویروس جلوگیری کرد.
مدت زمان بروز علائم هاری
نشانه‌های بیماری هاری ممکن است چند روز تا چند ماه پس از بروز جراحت یا حادثه برای حیوان بروز کنند. این زمان می‌تواند به میزان ویروسی که وارد بدن گربه شده و همچنین سیستم ایمنی بدن حیوان بستگی داشته‌باشد. اولین نشانه‌ها معمولا به صورت متوسط در طول 2 تا 24 هفته نمایان می‌شوند، اما این زمان می‌تواند از یک روز تا یک سال متفاوت باشد.
علائم هاری در گربه
علائم اولیه هاری به تدریج و مرحله به مرحله در گربه بروز می‌کند؛ در ابتدا معمولا حیوان مواردی مانند تب، تشنج، بی‌اشتهایی، مشکل در بلع، فک افتاده، تنگی نفس و ضعف و بی‌حالی را تجربه خواهد کرد. یکی از مهم‌ترین نشانه‌های بیماری هاری، تغییر رفتار ناگهانی گربه است. ممکن است دوست پشمالوی ما ناگهان بسیار گوشه‌گیر و منزوی شود و یا به صورت غیر منتظره پرخاشگری کند. ویروس هاری به دو حالت ممکن است در بدن حیوان بروز کند:
- هاری خشمگین گربه را با اضطراب و بی‌قراری درگیر خواهد کرد و باعث می‌شود گربه رفتارهای ناگهانی داشته‌باشد. تحریک‌پذیری، توهم، ترس از آب، ترس از هوای تازه و رفتارهای پرخاشگرانه از جمله ویژگی‌های اصلی این نوع از ویروس هاری است که به عدم توانایی در بلع و ترشح بیش از حد بزاق و کف کردن دهان می‌رسد و در نهایت باعث از بین رفتن حیوان می‌شود.
- هاری فلجی یا ساکت حالت دیگری از این ویروس است که معمولا گربه پس از ابتلا به آن و تجربه علائم اولیه، حرکت و حس اندام‌های نزدیک به محل گاز گرفتگی یا جراحت را از دست خواهد داد. این فلج به مرور بقیه اندام‌ها را هم درگیر کرده و به دستگاه تنفسی حیوان می‌رسد و مرگ حیوان را به دنبال خواهد داشت. این نوع ویروس هاری در مقایسه با هاری خشمگین مدت زمان بیشتری طول می‌کشد اما درصد کمتری از موارد بیمار را تشکیل می‌دهد. البته برخی از محققان معتقدند که از آنجایی که علائم این نوع هاری ممکن است با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شود، درصد شیوع کمتری برای آن ثبت شده‌است.
انتقال هاری از گربه به انسان
همانطور که گفته‌شد هاری از حیوانات گوشتخوار می‌تواند به انسان منتقل شود. حیواناتی مانند سگ، خفاش، راکون، گربه، میمون، موش و روباه از جمله جاندارانی هستند که می‌توانند این بیماری را به انسان منتقل کنند. در هر کشور براساس شرایط اقلیمی و پوشش جانوری مخصوص به آن منطقه، مراقبت در برابر حمله برخی حیوانات بیشتر توصیه می‌شود. در کشور ما و بسیاری دیگر از کشورها انتقال ویروس هاری به انسان بیشتر از طریق سگ‌ها اتفاق می‌افتد؛ اما این موضوع باعث نمی‌شود که خطر ابتلا به هاری بعد از آسیب توسط گربه‌ها به ویژه گاز گرفتن گربه خیابانی را دست کم بگیریم.
تشخیص هاری در گربه
اگر تغییر رفتار یا علائم بیماری را در گربه مشاهده کردیم، بهترین کار این است که به دامپزشک مراجعه کنیم. اگر تغییر رفتار گربه شرایطی را ایجاد کرد که گرفتن و بردن او به مرکز درمانی، برای ما خطرآفرین محسوب می‌شد، بهتر است اگر امکانش فراهم بود، گربه را در یک محیط نگه داریم و با کلینیک دامپزشکی برای گرفتن کمک تخصصی تماس بگیریم. دامپزشکان از روی تفسیر علائم می‌توانند احتمال وجود بیماری هاری را بررسی کنند اما راه قطعی برای تشخیص این بیماری تا زمانی که حیوان زنده است، وجود ندارد. برای تشخیص قطعی این ویروس می‌توان پس از مرگ حیوان از بافت مغز اون نمونه‌برداری انجام داد. در این شرایط بافت مغز با روشی با نام آزمایش آنتی بادی فلورسنت مستقیم بررسی خواهد شد.
درمان هاری گربه
هاری در گربه درمان ندارد و مهم‌ترین درمان، پیشگیری از ابتلا به آن است. تمامی حیوانات مثل سگ‌ها و گربه‌ها، به ویژه آنهایی که در خانه کنار ما زندگی می‌کنند باید در برابر این ویروس واکسینه شوند. اگر گربه توسط حیوان دیگری گاز گرفته و یا دچار جراحت شد و واکسن نزده‌بود معمولا برای مدتی به توصیه دامپزشک قرنطینه خواهد شد؛ در صورت بروز علائم این بیماری دامپزشک توصیه به اتانازی می‌کند چون احتمالا ظرف ده روز حیوان از بین خواهد رفت.
زمان واکسن هاری گربه
گربه‌هایی که از زمان تولد و یا سنین کم در خانه نگهداری می‌شوند از 8 هفتگی (حدود دو ماهگی) باید تزریق واکسن‌های سه گانه که از مهم‌ترین واکسن‌ها برای گربه است را شروع کنند. پس از آن در حدود 4 ماهگی واکسن هاری گربه تزریق می‌شود. این واکسن معمولا در دوزهای یک ساله تولید می‌شود، به این معنی که دوز یادآور آن باید به صورت سالانه تکرار شود. اگر گربه از زمان تولد پیش ما نبوده و از تزریق واکسن به او اطلاعی نداریم باید به کلینیک مراجعه کنیم. دامپزشک واکسن‌های لازم را براساس میزان اهمیت به گربه تزریق می‌کند.
آیا چنگ زدن گربه نیاز به واکسن هاری دارد؟
از آنجا که خطر این بیماری انسان‌ها را هم تهدید می‌کند، در مواردی که با گاز گرفتگی گربه خیابانی یا گربه ای که از واکسن زدن او مطمئن نیستیم، مواجه می‌شویم، باید برای تزریق واکسن و بررسی جراحت ایجاد شده به پزشک مراجعه کنیم. بیشترین احتمال انتقال این بیماری به وسیله بزاق دهان حیوان مبتلاست و به همین خاطر بیمار شدن انسان پس از چنگ زدن گربه خیابانی کمتر گزارش شده است و معمولا نیاز به تزریق واکسن ندارد. با این حال در موارد نادر و در زخم‌های عمیق‌تر احتمال انتقال ویروس ممکن است وجود داشته‌باشد؛ پس اگر احساس کردیم زخم عمیقی برداشتیم و گربه ممکن است آلوده به ویروس هاری باشد بهتر است با پزشک مشورت کنیم.
در برخی موارد ممکن است تماس با دیگر مایعات بدن حیوان، مانند ادرار هم احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد، پس تا حد ممکن بهتر است از تماس با حیواناتی که از سلامت آنها اطمینان نداریم یا به نظر بیمار می‌آیند، مثل گربه خیابانی، اجتناب کنیم. دامپزشکان، افرادی که در مراکز مختلف با حیوانات کار می‌کنند، افرادی که در محیط‌هایی زندگی می‌کنند که حیواناتی مثل سگ و خفاش زیاد هستند، مسافران برخی کشورها و افرادی که در آزمایشگاه‌ها روی ویروس هاری کار می‌کنند باید پیش از مواجهه با خطر برای تزریق واکسن هاری اقدام کنند.
