از گذشته دور تا امروز، حیوانات نقش مهمی در زندگی ما داشتهاند. سالهای سال است که برخی از حیوانات با انسانها زندگی میکنند و برای بسیاری از ما در نقش یکی از اعضای خانواده ظاهر میشوند. خیلی از خانوادهها حیوانات را در کنار کودکانشان نگه میدارند و آنها را هم به نوعی فرزند خودشان میدانند. بد نیست بدانیم که این موضوع ریشه در گذشتگان ما دارد؛ نسل پدر و مادرهای ما ممکن است که داشتن حیوان خانگی را شبیه به چیزی که امروزه میبینیم، تجربه نکردهباشند، اما بخش مهمی از کودکی آنها هم کنار حیوانات گذشتهاست. با وجود این، بودن حیوانات در کنار کودکان بحثی است که باید مواردی را در آن در نظر گرفت. در ادامه در مورد فواید کنار هم بودن حیوانات و کودکان و نکاتی که باید به آنها توجه کنیم، صحبت میکنیم.
فواید داشتن حیوان خانگی برای کودکان
زندگی کردن همراه با حیوانات برای همه انسانها سودمند است و این امر میتواند برای کودکان با جنبههای گسترده تری هم همراه باشد. برخی از این فواید را می توان در قالب عنوان های مختلفی مطرح کرد:
حیوانات خانگی و رشد اجتماعی – عاطفی در کودکان
نگهداری از حیوانات میتواند تاثیرات مثبتی در روابط عاطفی و اجتماعی کودکان داشتهباشد. ارتباط با این دوستان پشمالو میتواند کودکان منزوی را به ایجاد ارتباط اجتماعی ترغیب کند؛ زمانی که کودکان میبینند که سایر بچهها با حیوانات بازی میکنن، با احتمال بیشتری به برقراری ارتباط روی میآورند؛ همچنین در برخی موقعیتهای اجتماعی، وجود حیوانات میتواند گفتوگوهایی را شکل دهد که ممکن است در سایر شرایط شکل نگیرند. این موضوع میتواند اهمیت نقش ارتباطات دوستانه و اعتماد کردن را به آنها بیاموزد که این عناوین اهمیت زیادی در رشد اجتماعی-عاطفی کودکان دارند. از آنجایی که حیوانات به توجه، مراقبت و حمایت نیاز دارند، میتوانند به کودکان نحوه تعامل با دیگر انسانها و موجودات و اهمیت دادن به آنها را بیاموزند.
تحقیقات بسیاری در زمینه نقش حیوانات بر کاهش اضطراب انسان انجام شده و به ویژه در مورد کودکان نشان دادهاست که بازی کردن با حیوانات میتواند از اضطراب و نگرانی کودکان بکاهد. مطالعهای که در سال 2015 انجام شده، نشان داده که تعامل با سگها و اسبها علاوه بر کاهش افسردگی در کودکان میتواند از علائم PTSD یا اختلال اضطراب پس از حادثه در آنها نیز کم کند. عشق و علاقهای که حیوانات به کودکان نشان میدهند، میتواند عزت نفس آنها را افزایش داده و مولفهای مهم در بالا بردن اعتماد به نفس آنها باشد.
از دیگر ویژگیهایی که زندگی در کنار حیوانات میتواند در کودکان تقویت کند، پذیرش این موضوع است که انسان نمیتواند رفتار و اعمال دیگران را کنترل کند. حیوانات علاوه بر نیازهای متعددی که دارند، خیلی وقتها براساس میل و تشخیص ما رفتار نمیکنند و با اشتباهاتشان ممکن است دردسر بیافرینند؛ این امر کودکان را صبورتر میکند و به آنها یاد میدهد که اعمال متفاوت دیگران را بپذیرند.
حیوانات خانگی و آموزش مسئولیت پذیری به کودکان
نگهداری از حیوانات میتواند کودک را به پذیرش مسئولیت ترغیب کند. اینکه بخشی از مسئولیت نگهداری از حیوانات خانگی، مانند بازی کردن یا بیرون بردن آنها برای زمان مشخصی از روز، غذا دادن به حیوان یا انجام بخشی از امور نظافتی او به عهده کودکان باشد، مسئولیتپذیری را در آنها تقویت میکند. از طرف دیگر کودک میتواند با توجه به برنامههای غذایی، فعالیتهای فیزیکی و یا زمان معاینات درمانی حیوان، برنامهریزی و توجه به زمان را آموزش ببیند.
حیوانات خانگی و کنار آمدن کودک با مرگ و سوگ
همانطور که گفته شد برای بسیاری از افراد حیوان خانگی نقش یکی از اعضای خانواده را دارد؛ با توجه به این واقعیت، برای کودکان از دست دادن حیوان خانگی میتواند تجربه عمیق و اندوهباری باشد؛ در حقیقت بسیاری از کودکان اولین بار با مرگ حیوان خانگی با واقعیت مرگ و از دست دادن مواجه میشوند. اگر در این شرایط بزرگسالان و افراد خانواده، آگاهانه و دلسوزانه در کنار کودک باشند و به سوالهای او درست پاسخ دهند، کودک پیچیدگی از دست دادن را تا حدی درک خواهد کرد و با تکیه بر سیستم حمایتگر میتواند برای مقابله با فقدان و اندوه در آینده آماده شود.
حیوانات خانگی و افزایش فعالیت بدنی کودک
بسیاری از حیوانات به ویژه سگها و گربهها به بازی و فعالیت بدنی نیاز دارند. بودن در کنار آنها به کودکانی که این روزها زمان زیادی را همراه با گجتهای مختلف میگذرانند کمک میکند که دقایقی از سرگرمیهای الکترونیکی دور بمانند. سگها حیواناتی هستند که باید روزانه و برای زمان مشخصی، پیادهروی و فعالیت فیزیکی داشتهباشند. همراهی کردن با این حیوانات میتواند فعالیت بدنی کودک را افزایش دهد و کمک کند که کودک جست و خیز بیشتری در فضای باز و هوای آزاد داشتهباشد.
حیوانات خانگی و تقویت سیستم ایمنی بدن کودکان
برخی از مطالعات و پژوهشها نشان دادهاند که کودکانی که در کنار حیوانات خانگی زندگی کردهاند در مقایسه با سایر کودکان، سیستم ایمنی مقاومتری داشتهاند؛ این کودکان کمتر به عفونتهای تنفسی دچار شدهاند و کمتر نیاز به دارو پیدا کردند. همچنین تحقیقاتی که اخیرا در ژاپن انجام شدهاست نشان داده که کودکانی که در کنار حیوانات خانگی هستند آلرژی غذایی کمتری به برخی مواد غذایی مانند تخم مرغ، سویا و شیر داشتند.
نکات مهم برای نگهداری از حیوانات در کنار کودکان
با وجود فواید بسیاری که حیوانات میتوانند برای کودکان ما داشتهباشند، برای حفظ سلامت کودک و حیوان و جلوگیری از بروز هرگونه مشکل یا حادثه باید به برخی نکات توجه کرد:
- قبل از گرفتن هر تصمیمی باید تحقیق کنیم و حیوانی را انتخاب کنیم که شرایط نگهداری از او با شرایط و امکانات ما سازگار باشد.
- از آنجایی که فروشندههای حیوانات ممکن است برای سود بیشتر، زندگی رنجآوری را به حیوانات تحمیل کنند، بهتر است حیوانات را به جای خرید، از پناهگاهها و مراکز نگهداری آنها به سرپرستی بگیریم.
- زمانی که حیوانی را برای نگهداری انتخاب میکنیم باید از سلامت او مطمئن شویم. بهترین راه مشورت با دامپزشک است که حیوان را معاینه میکند و اطلاعات لازم را در اختیار ما قرار میدهد.
- قدم بعدی طی کردن دوره واکسیناسیون و دریافت داروهای لازم برای حیوان است که به وسیله مراجعه به دامپزشک انجام میشود.
- فضای مشخصی را باید در خانه برای حیوان تعیین کرده و سپس حیوان را به خانه بیاوریم.
- بهتر است زمانی را به حیوان اجازه دهیم تا با فضای خانه و افراد خانواده ارتباط برقرار کند.
- همواره باید دقت کنیم که ناخنهای حیوان کوتاه باشد تا خراش یا جراحتی ایجاد نکند.
- هرگز نباید کودک و حیوان را بدون مراقب با هم تنها بگذاریم. به ویژه زمانی که کودک سن کمتری دارد باید برای زمانهایی که خانه نیستیم برنامهریزی کنیم تا کسی از آنها مراقبت کند.
- برخی کودکان ممکن است واکنشهای آلرژیک نسبت به برخی از حیوانات نشان دهند. باید به عطسه کردن، گرفتگی بینی و یا واکنشهای پوستی کودک در کنار حیوانات دقت کنیم. بهتر است بدانیم که در صورت بروز آلرژی هم معمولا این مسئله با مشورت با پزشک قابل حل است.
- حیوان نباید صورت کودک یا زخم و جراحت روی بدن او را لیس بزند. می توانیم این موضوع را به پشمالوهای خانه خود بیاموزیم.
- به کودکان یاد بدهیم که با حیوانات با مهربانی و احترام برخورد کنند.
